Dadaistler

Hans Richter’in 1966 basımı ‘Dada’ kitabından alınmıştır.

Dadaist hareket içersinde yer alanlar:

Hugo Ball: 1886’da Almanya’da doğdu. 1927’de İsviçre’de öldü. Yazar ve şair Emmy Hennings’le birlikte 1916 yılında Zürih’te 'Cabaret Voltaire’i kurdu. Hans Arp, Marcel Janco, Tristan Tzara, Richard Huelsenbeck ve Walter Serner’le birlikte çalıştı. Yüksek sesli şiirler besteledi. 1917’de dada hareketinden çıktı.

Emmy Hennings: 1885’de Almanya’da doğdu. 1948’de İsviçre’de öldü. Şarkıcı ve şair. Hugo Ball’ın karısı. 1916 yılında Hugo Ball ile birlikte 'Cabaret Voltaire’i kurdu ve gösterilerde yer aldı.

Tristan Tzara: 1896’da Romanya’da doğdu. 1963’de Paris’te öldü. Şair ve yazar. Zürih’teki dada hareketinin kurucularından. 1917’de Dada dergisini yayınladı. Dada’nın 3.sayısında ilk dada manifestosunu ilan etti. 1919 yılı sonlarında Zürih, New York, Paris, Berlin, Hannover ve Köln’de yayınlanan tüm dada yayınlarında çalıştı.

Hans Arp: 1887’de Strasbourg’da doğdu. 1966 yılında Basel’de öldü. Ressam, heykeltraş ve şair. 1916’da Zürih’teki dada hareketinin kurucularından. Tristan Tzara’nın ve Richard Huelsenck’in şiir kitaplarını resimledi. Walter Serner ve Tristan Tzara ile birlikte otomatik şiiri keşfetti. Max Ernst ve Johannes Bargeld’le birlikte Köln’deki dada grubunu kurdu. Max Ernst, André Breton ve Tristan Tzara ile birlikte ‘Dada Intirol’, ‘Augandair’, ‘Der Sangerkrieg’i yayınladı. Kurt Schwitterz’in dergisi ‘Merz’de onunla birlikte çalıştı.

Otto Van Ress: 1884’de Almanya’da doğdu. Ressam. Zürih’te 1917’de açılan ilk dada sergisine katıldı. Berlin’de 1920’de ilan edilen dadaist manifestoyu imzalayanlardan.

Marcel Janco: 1895 yılında Budapeşte’de doğdu. Ressam ve mimar. Zürih’teki dada hareketinin kurucularından. ‘Cabaret Voltaire’ ve ‘Galerie Dada' için maskeler, afişler ve dokarlar yaptı.

Richard Huelsenbeck: 1892’de Almanya’da doğdu. Şair ve yazar. 1916’da İsçivre’ye geldi. ‘Cabaret Voltaire’in gösterilerine katıldı. 1917’de Berlin’e döndü. 1918’de Berlin Dada hareketini kurdu. Dada Almanağı’nın yayınlayıcısı (1920) ve dadaizm tarihini konu alan ‘En Avant Dada’nın (1920) yazarı. New York’ta Charles R.Hulbeck adını kullandı.

Walter Serner: 1889’da Çekoslavakya’da doğdu. Yazar. Zürih’teki dada hareketinin kurucularından. ‘Jirius’ dergisinin yayıncısı. 1919 yılında Otto Flake ve Tristan Tzara ile birlikte, Zürih’teki son dada yayını olan ‘Der Zeltweg’i çıkardı. 1922’de Rusya’ya gitti. O zamandan beri kayıp.

Hans Richter: 1888’de Berlin’de doğdu. Ressam, grafiker, deneysel sinemacı ve yönetmen. 1916’da Zürih’teki dada hareketine katıldı. 1918’de Almanya’da Viking Eggeling’le birlikte sinema denemeleri yaptı. 1923-26 yılları arasında Berlin’de ‘G’ dergisini yayınladı. Southbury ve Locarno’da yaşadı.

Sophie Taeuber-Arp: 1889’da Davos’ta doğdu. 1943’de Zürih’te öldü. Ressam. Hans Arp’ın karısı. Zürih dada hareketinde yer aldı. Hans Arp’la ortak çalışmalarda bulundu.

Viking Eggeling: 1880’de İsveç’te doğdu. 1925 yılında Berlin’de öldü. Ressam ve deneysel sinemacı. Tristan Tzara sayesinde dada hareketine katıldı. 1918’de Almanya’da Hans Richter’le birlikte çalıştı. 1921’de ilk soyut film olan ‘Diagonal Symphonie’yi yaptı.

Arthur Segal: 1875’de Romanya’da doğdu. 1944’de Londra’da öldü. Ressam ve grafiker. Zürih dada hareketine dahildi.

Augusto Giacometti: 1877’de İsviçre’de doğdu. 1947 yılında Zürih’te öldü. Ressam.

Christian Schad: 1894’de Almanya’da doğdu. Ressam ve grafiker. Schadografi adını verdiği, yapıştırma resim, fotogram ve fotomantajdan oluşan eserler yarattı. 1916-1919 yılları arasında Cenevre’de yaşadı.

Paul Klee: 1879’da İsviçre’de doğdu. 1940’da Locarno’da öldü. Ressam ve çizer. 1916’da ‘Cabaret Voltaire’de, 1917 yılında ‘Galerie Dada’da sergiler açtı.

Oscar Wilhelm Lüty: 1882’de Bern’de doğdu. 1945 yılında öldü. Ressam. Resimlerini 1917’de Zürih’te gerçekleştirilen ilk dada sergisinde gösterdi. 1920’de Berlin’de dadaist manifestoyu imzalayanlardan.

Walter Hebig: 1878’de Almanya’da doğdu. Ressam. 1917’de Zürih’te düzenlenen ilk dada sergisine katıldı. Ascona’da yaşadı.

Frtiz Casar Baumann: 1886’da Basel’de doğdu. 1942 yılında aynı yerde öldü. Ressam. 1919’da ‘Artistes Radicaux’ grubundaki dadacılarla birlikte çalıştı.

Marcel Slodki: 1892’de Rusya’da doğdu. 1943’de Auschwitz’e gönderildi. Ressam ve grafiker. Zürih dada hareketine katıldı. 1917’de ‘Galerie Dada’da resimlerini sergiledi.

Giorgio de Chirico: 1888’de Yunaninstan’da doğdu. Ressam ve şair. Dadaizm üzerine büyük etkisi vardır. Roma’da yaşadı.

NEW YORK:

Alfred Stieglitz: 1864 yılında Amerika’da doğdu. 1946’da New York’da öldü. Fotoğrafçı, Amerika’daki modern sanatın öncülerinden. New York’da, 291 Fifth Avenue adresindeki ‘Stieglitz-Gallery’nin yöneticisi. '291’ dergisinin yayıncısı.

Marcel Duchamp: 1887’de Fransa’da doğdu. Ressam, şair, deneysel sinemacı. Heykeltraş Raymond Duchamp-Villon’un ve ressam Suzanne Duchamp’ın kardeşi. 1913 yılında New York’taki ‘Armory Show’da ‘Nude Descending a Staircase’ isimli resmiyle sansason yarattı. 1914’ten itibaren, bisikletler, şişe sehpaları gibi kullanım nesnelerine birer ad imzalayarak hazır yapıtlar oluşturdu. 1915-1923 yılları arasında büyük cam resmi ‘The Bride Stripped Bare By Her Bachelors’ üzerinde çalıştı. Daha sonra kendini mekanik, optik deneylere ve satranç oyununa verdi.

Francis Picabia: 1879’da Paris’te doğdu. 1953 yılında aynı yerde öldü. İspanyol kökenli ressam, çizer ve şair. ’291’ dergisinde çalıştı. 1917’den itibaren ’391’ dergisini yayınladı. 1919 yılında Zürih dada grubu ile ilişkiye geçti ve ‘Dada’ dergisinin yayın çalışmalarına katıldı. ’391’in 8.sayısını Zürih’te çıkardı. Sonraları Paris dada hareketine dahil oldu. Paris’te ’391’in yanısıra, 1920’de ‘Cannibale’ dergisini yayınladı. 1921’de ortodoks dadacılarla arası açıldı.

Man Ray: 1890 yılında Philadelphia’da doğdu. Ressam, fotoğrafçı, deneysel sinemacı. Marcel Duchamp ile birlikte ‘New York Dada’ dergisini çıkarttı. Fotogram’ı icat etti.

BERLİN:

George Grosz: 1893’de Berlin’de doğdu. 1959 yılında aynı yerde öldü. Ressam, çizer, yazar. 1918 yılında Richard Huelsenbeck aracılığıyla dada hareketine katıldı. 1919 yılında Wieland Herzfelde ile birlikte ‘Die Pleite’, Franz Jung ile birlikte ‘Jadermann sein eigener Fussball’ ve Carl Einstein ile birlikte ‘Der Blutige Ernst’ dergilerini yayınladı. Alman burjuvazisini ve Alman militarizmini en acımasız biçimde eleştirdi. 1932’de Amerika’ya iltica etti.

Raoul Hausmann: 1886’da Viyana’da doğdu. Kendine ‘Dadasof’ adını taktı. Ressam, heykeltraş ve şair. Richard Huelsenbeck ile birlikte ‘Berlin Dada’ hareketini kurdu. ‘Der Dada’ dergisinin yayıncısı. Çeşitli dada yayın organlarına katkıda bulundu. Kurt Schwitters’i ‘Ursanote’yi bestelemesi için harekete geçiren ‘fmsbw’ adlı şiiri yazdı. Fotomontajlar ve kolajlar yaptı. Fransa’da yaşadı. 1870’de öldü.

Johannes Baader: Stuttgart’da doğdu. 1955 yılında öldü. ‘Ulu dada’ ve ‘dada peygamberi’ olarak anıldı. Mimar ve yazar. 1918’de Berlin Katedrali’ndeki ayini ‘Jesus Christus bizim umrumuzda değil’ konuşmasıyla sabote etti. 1919’da Weimur’daki ulusal mecliste dadaist program dergileri dağıttı. 1918-1920 yılları arasında Berlin’deki dada hareketine katıldı. ‘Die Grüne Leiche’ adlı af ilanını yayınladı. ‘Dada Almanak’ının yayın çalışmalarına katıldı. Berlin’de 1920 yılında gerçekleştirilen ‘Uluslararası Dada Fuarı’ na katıldı.

Franz Jung: 1888 yılında Almanya’da doğdu. 1963’de öldü. Yazar. Berlin Dada hareketine katıldı. Richard Huelsenbeck ve Raoul Hausmann ile birlikte ‘Club Dada’ dergisini yayınladı. Bir yardımcısı ile birlikte Baltık Denizi’nde bir vapura el koyup onu Leningrad’da Ruslara hediye etmesiyle ünlü oldu. 1937’de Amerika’ya iltica etti.

John Heartfield: 1981’de Berlin’de doğdu. ‘Monteur Dada’ diye anıldı. 1918-1920 yılları arasında Berlin Dada hareketine katıldı. 1916 yılında kardeşi Wieland Herzfelde ile birlikte fotomontajı keşfetti. 1920’de ‘Der Dada’ dergisinin 3.sayısını yayınlayanlardan. Berlin’de 1920 yılında ‘Dada Fuarı’nı organize etti. 1933 yılında Prag’a iltica etti. Sonra Berlin’de yaşadı.

Hannah Höch: 1889’da Almanya’da doğdu. Ressam. Berlin’de 1918-1920 yıllarındaki dada hareketinin üyelerinden. Fotomontajlar ve kolajlar yaptı. Kurt Schwitters ve Raoul Hausmann ile birlikte 1921’de Prag’da yapılan dada gösterisine katıldı.

Walter Mehring: 1896’da Berlin’de doğdu. Walt Mehring adını kullandı. Yazar ve şair. Berlin dada hareketine katıldı. 1920 yılında sol radikal ‘Politische Kabarett’ tiyatrosunu kurdu. Taşlamalar ve şarkılar yazdı. 1933 yılında New York’a iltica etti. Daha sonra Ascona’da yaşadı.

Otto Dix: 1891’de Almanya’da doğdu. Ressam. 1920’de Berlin’de gerçekleştirilen ‘Birinci Uluslarası Dada Fuarı’nda resimlerini sergiledi.

Max Ernst: 1891’de Almanya’da doğdu. Ressam ve şair. Hans Arp ve Johannes Baageld’le birlikte Köln’deki dada grubunu kurdu. Johannes Baageld’le birlikte 1919’da ‘Bulletin D’ ve 1920’de ‘Die Schammade’ dergilerini çıkarttı. 1920 yılında, ahlaka aykırı bulunduğu için kapatılan ‘Brauhaus Winter’ adlı dada sergisini organize etti. Hans Arp ile birlikte ‘Fatagaga resimleri’ serisini yaptı. André Breton ve Tristan Tzara’yla birlikte 1921’de Tirol’deki dada buluşmasına katıldı. 1922’de Paris’e gitti.

Johannes Theodor Baargeld: 1927’de bir kazaya kurban gitti. Ressam ve şair. Hans Arp ve Max Ernst’le birlikte Köln’deki dada grubunu kurdu. 1919’da politik mizah dergisi ‘Der Ventilator’ü, 1919’da Max Ernst’le birlikte ‘Bulletin D’yi ve 1920’de ‘Schammade’yi yayınladı.

Heinrich Hoerle: 1895’de Köln’de doğdu. 1936’da aynı yerde öldü. Ressam ve yazar. Köln’deki dada grubunda yer aldı. 1919’da ‘Der Vantilator’ ve 1919’da ‘Der Strom’ dergisinde çalıştı. ‘Brahaus Winter’ sergisine katıldı. 1920’de ‘Die Schammade’nin çalışmalarında yer aldı. 1929’da Franz Wilhelm Siewert ile birlikte ‘a-z’ dergisini yayınladı.

Franz Wilhelm Seiwert: 1884’de Köln’de doğdu ve 1933 yılında aynı yerde öldü. Ressam, grafiker ve şair. Köln dada hareketinde yer aldı. 1921’de ‘Der Strom’ kitap dizisinde çalıştı. Heinrich Hoerle ile birlikte 1929 yılında ‘a-z’ dergisini çıkardı.

Kurt Schwitters: 1887’de Hannover’de doğdu. 1948 yılında İngiltere’de öldü. Ressam, heykeltraş, şair. 1919’dan itibaren ‘Merz’ resimleri -‘Merz’ sözcüğü, ‘Privat und Kommerzbank Hannover’in antetinden geliyor- ve dadaist kolajlar yapmaya başladı. 1922-1933 yıllarında, Hannover’deki evinde plastik resimsel bir konstrüksiyon olan ‘Merzbau’yu gerçekleştirdi. Raoul Hausmann’ın fonetik şiiri ‘fmsbw’den esinlenerek ‘Ursonate’ını besteledi. Almanya, Hollanda ve Çekoslavakya’da konferanslar verdi. 1937’de Norveç’e ve 1940’da İngiltere’ye iltica etti.

PARİS:

Paul Eluard: 1895’de Saint Denis’de doğdu. 1952 yılında Fransa’da öldü. Gerçek adı ‘Eugene Grindel’. Şair. Paris’teki dada hareketinin kurucularından. ‘Proverbe’ dergisinin yayıncısı. Ayrıca çeşitli dada yayınlarında çalıştı.

Serge Charhoune: 1888 yılında Rusya’da doğdu. Ressam ve şair. Paris’teki dada hareketlerine katıldı.

Paul Dermée: 1886’de Lüttich’de doğdu. 1957 yılında öldü. Şair. Paris’teki dada hareketlerine katıldı. 1920’de ‘Z’ dergisini yayınladı. Çeşitli dada yayınlarında yer aldı.

Céline Arnauld: 1952’de öldü. Paris’teki dada hareketlerine katıldı. 1920’de ‘Projecteur’ dergisini yayınladı. Çeşitli dada yayınlarına katkıda bulundu.

Jean Crotti: 1878’de İsviçre’de doğdu 1958 yılında Paris’te öldü. Ressam, 1917’de New York’da Marcel Duchamp ve Man Ray ile iletişim kurdu. Paris’teki dada hareketine dahildi.

Suzanne Duchamp: 1889’da Fransa’da doğdu. 1963 yılında Nevilly’de öldü. Şair ve ressam Marcel Duchamp’ın kızkardeşi ve Jean Crotti’nin zevcesi. Paris’teki dada hareketlerine dahildi.

Georges Ribemont Dessaignes: 1884’de Montpellier’de doğdu. Şair ve yazar. Paris’teki dada hareketlerine katıldı ve zaman zaman yazışmaları yürüttü. Çeşitli dada yayınlarına katıldı. Dadacı eserleri 1920’de Paris’te sergilendi.

Robert Deleunay: 1885’de doğdu ve 1941 yılında Fransa’da öldü. Ressam.

Pablo Picasso: 1881’de İspanya’da doğdu. Ressam, heykeltraş. 1916’da Zürih’teki ‘Cabaret Voltaire’de düzenlenen sergiye bilgisi dışında katıldı.

Jean Cocteau: 1892’de Fransa’da doğdu. 1963 yılında Paris’te öldü. Şair, yazar ve ressam. Paris’teki dada hareketine etkin bir şekilde katıldı. Çeşitli dada yayınlarına katkıda bulundu.

Ilya Zdanevitch: Rusya’da doğdu. Paris dada hareketinde yer aldı.

İTALYA:

Filippo Tomaso Marinetti: 1876’da Mısır’da doğdu. 1944 yılında İtalya’da öldü. Şair ve yazar. Fütürizmin kurucusu. Tipografi ve simultane şiirde dadacıları etkiledi.

Luigi Russolo: 1885 yılında İtalya’da doğdu. 1947’de aynı yerde öldü. Oymacı, ressam ve müzisyen.

Enrico Prampolini: 1895’de İtalya’da doğdu. 1956 yılında Roma’da öldü. Ressam, grafiker ve mimar. 1917’de Zürih kentindeki ilk dada sergisine katıldı. ‘Noi’ dergisinin yayıncılarından.

Giulio Evola: 1898 yılında Roma’da doğdu. İtalyan dada dergisi ‘Bleu’nun yayıncısı.

HOLLANDA:

Theo Van Doesburg: 1883 yılında Hollanda’da doğdu. 1931’de İsviçre’de öldü. Ressam, mimar ve şair. ‘De Stijl’ dergisinin yayıncısı. 1922’de Hollanda’da Kurt Schwitters’le birlikte dada seferine çıktı. 1922-1923 yılları arasında J.K. Bonset takma adıyla dada dergisi ‘Mécano’yu yayınladı. ‘Merz’ dergisinde çalıştı. 

RUSYA, MACARİSTAN, YUGOSLAVYA: 

Ivan Puni: 1892’de Rusya’da doğdu. 1956 yılında Paris’te öldü. Ressam. 

Lajos Kassak: 1897’de Yugoslavya’da doğdu. Ressam ve şair. 1918-1925 yılları arasında ‘Ma’ dergisini yayınladı. 

Dragan Aleksic: Şair.